Geschreven door Berna Roorda,

werkzaam bij Allerzorg: Team Palliatieve Zorg Haaglanden

 

Ik begrijp het eigenlijk nog steeds niet dat ik het werk van mijn dromen heb gevonden. Eigenlijk door het niet verlengen van het contract in het acute nachtteam, ben ik als een puzzelstukje op de juiste plek gevallen

In de zes weken dat ik nu in palliatieve/terminale thuiszorg werk, ben ik bij zes verschillende mensen geweest, waarvan er vier tijdens mijn dienst overleden zijn. Het is zo enorm intensief, maar wat voel ik dat dit mijn roeping is. 

Op reis
Hoe gaat dit te werk? Ik word opgebeld door mijn werkgever en er wordt gevraagd of ik naar een adres wil gaan om de zorg op te starten omdat de terminale meneer of mevrouw uit het ziekenhuis komt. Er is geen vooruitzicht meer om beter te worden en er is een indicatie afgegeven voor vierentwintig uurs zorg.

Ik heb mijn koffer al zo goed als ingepakt, de laatste dingetjes gaan erin, zoals toiletspullen, nachtpon, mijn gemakkelijk zittende sloffen en ik print het adres uit.

Zo ga ik dus op stap, laptop mee, wat eten als noodrantsoen, want je weet nooit of er eten in het huis is waar je komt.

Mijn adres afgelopen week was in het Westland. Drie kwartier rijden van mij vandaan en ook nog tijdens de spits. Tommy brengt mij gelukkig overal naar toe en daar ben ik hem heel erg dankbaar voor.

Verwachtingsvolle gezichten
Ik ga zo ruim van te voren weg dat ik meestal een half uur tot een kwartier te vroeg ben. Maar het zit er helemaal in, te laat komen vind ik het ergste wat er is, dus ruim van te voren op stap.

In de auto denk je, van waar zal ik terecht komen, hoe ziek zal die meneer zijn, hoe is de familie enz.

En dan druk je daar op de bel en wordt binnengelaten. Handen schudden en naar degene waaraan de zorg aan je toevertrouwd wordt.

Meestal krijg ik te horen dat men er nog nooit van gehoord heeft dat er één persoon komt en die na 48 uur weer afgelost wordt.

Inschatten
Terwijl de mensen om mij heen, dit zijn meestal de echtgenoten en kinderen hun verhalen vertellen over wat er allemaal in het ziekenhuis is gebeurd schat ik de situatie al helemaal in. Ik heb mij al wat ingelezen en ga naar aanleiding hiervan de hulp in mijn hoofd rangschikken. De zorg opstarten vind ik heel bijzonder om te doen. Ik heb ook het gevoel dat de mensen je als een soort reddende engel zien. Maar dan wel een engel, die gaat voorkomen dat meneer pijn, angstig of benauwd is.

Het is raar, maar drie van de vier mensen die tijdens mijn dienst overleden zijn, zaten gewoon op toen mijn dienst begon, vertelden hun verhaal, een soort opleving bleek dit dan later te zijn. Eigenlijk is het dan onvoorstelbaar hoe snel de dood dan zo snel in treed, dat is soms binnen de vierentwintig uur.  Tijdens die tijd maak je eigenlijk een soort reis met degene die gaat sterven, samen met de familie en huisarts.

Installeren
Na de kennismaking ga ik mezelf installeren. Over het algemeen is er een apart kamertje waar je kunt slapen en hier zet ik mijn spullen neer. Mijn laptop komt eigenlijk zelden uit mijn tas, omdat je continu bezig bent.

Terwijl ik het zorgdossier in orde maak observeer ik ondertussen die meneer en ga af en toe even bij hem zitten om een praatje te maken. Ook om er achter te komen of er inderdaad sprake is van pijn, angst en benauwdheid.

De nachten brengen onrust
Terwijl het overdag best goed schijnt te gaan, zie je s nachts meestal het tegenovergestelde. Voordat ik zelf ga slapen, wil ik ervan overtuigd zijn dat men niet hoeft te lijden, op geen enkele wijze en meestal bel ik de huisarts om noodmedicatie in huis te hebben, mocht iemand het ineens heel erg benauwd krijgen en vollopen. Dit wil je ten alle tijden voorkomen.

Bij de meneer waar ik vanaf dinsdag was bleek het dag en nachtritme sterk ontregeld te zijn en dan moet je waakzaam zijn op een delier of te wel een hevig gevoel van angst, hallucinaties die de onrust veroorzaken.

Achteruitgang is zo voelbaar
Hoe ik het doe, of kan, ik weet het niet, maar ik voel feilloos aan, wanneer iemand zijn laatste adem uit gaat blazen. Dit was wederom het geval woensdagavond.

Het is zuiver observeren wat je doet en iedere verandering leg je vast bij jezelf. Dit is het voordeel van dat je twee dagen continu bij iemand bent. Het is ook reuze fijn voor de familie om één gezicht te zien die eigenlijk bij dit laatste proces meereist.

Ze hebben een enorm vertrouwen in je en je ziet zulke mooie dingen hoe mensen met elkaar omgaan en met elkaar begaan zijn.

Het sterven
Bij het sterven laat ik de naasten bij degene zitten die stervende is en ik hou mij op de achtergrond, maar wel zo dat ik ervoor kan waken dat dit sterven echt comfortabel verloopt. Soms denken mensen dat iemand al dood is, maar er is dan sprake van een cheyne stokes ademhaling = een ademhaling die tussendoor stokt en deze tussenpauzes worden steeds langer. Dit kan ik dan uitleggen als ze denken dat de persoon dood is, maar dit nog niet het geval is.

Toch voelen ze dat de dood ingetreden is en ik laat die mensen even met elkaar praten of afscheid nemen en ga op een gegeven moment goed kijken, voel de pols en blijf gewoon even staan. Daarna vertel ik dat ik niet mag constateren dat iemand overleden is en ik vertel dat ik de huisartsenpost bel, of overdag de eigen huisarts van die mensen.

Het schouwen
Er komt een arts die de dood vaststelt en er worden vragen gesteld, hoe de dood ingetreden is en aan mij vragen ze wat ik medisch gezien gedaan heb en of het een pijnloze dood was. Gelukkig kan ik hier over het algemeen over zeggen dat dit het geval is. De mensen krijgen een brief voor de begrafenisondernemer en gaan met elkaar in overleg van hoe en wat.

Het afleggen
Over het algemeen wil men graag dat ik met een dochter of schoondochter help af te leggen. De dode wordt gewassen en heel netjes aangekleed, geschoren en de haren worden gekamd.

De familie kan dan ondertussen met elkaar afspreken, blijf de dode in huis, of gaat hij naar een andere plek.

De begrafenisondernemer is nu de steun en toeverlaat voor de familie.

Afscheid
In één of twee dagen heb je een bepaalde band met de mensen opgebouwd en ik ervaar het of ik hier op reis ben geweest. De mensen zijn heel dankbaar voor alles wat je gedaan hebt en ze laten duidelijk merken hoe fijn ze het vonden dat ik er was.

Zelf ervaar ik het als prachtig, maar zeer intensief werk.

Zo reed ik woensdagnacht naar huis en laat alles met een tevreden gevoel los.

Bijkomen
Ik moet wel altijd weer een paar dagen hebben om bij te komen, vooral als je s nachts niet hebt kunnen slapen. Dan ben je namelijk heel lang op en dit moet je weer bijslapen.

Door de moeheid toch wat emotioneel
Je hebt zoveel meegemaakt in een korte tijd, dat je wat emotioneel bent. Het schrijven lukt dan eigenlijk ook helemaal niet. Maar de emotionele toestand ontstaat eigenlijk ook door het gevoel dat je je nuttig kunt maken en dat mensen zo dankbaar zijn dat je er bent om dit stervensproces te begeleiden. Ook om mezelf, dat ik dit kan en dat dit gewaardeerd wordt is een heel fijn gevoel. En heel dikwijls moet ik huilen als er juist iets goed gaat.

Vandaag een paar uurtjes naar een tropisch zwembad geweest en dat is heerlijk.

Nog ongeveer twee dagen, dan ben ik er weer helemaal bij, uitgerust en al. Popelend naar een volgende reis.